Buruşuk Zamanların Demirden Dedektifi: Ütü

Odun kömür yakılan tava biçimindeki ütü Çin’de bu­lunmuştur ve bundan neredeyse 2020 yıl öncesine aittir. Eski Yunanlar MÖ 400 yılında keten kumaş­larda pili yapmak için silindir biçiminde ısıtılmış çubuktan oluşan bir tür ütü kullanmışlardı. İki tarafı vidalı pres ütüyü ise Romalılar geliştirdiler. Ütülenmiş ve ütüyle pili yapılmış elbise onlar için statü işaretiydi zira.

Ütü kelimesi etimolojik olarak “ütük” biçimiyle Kaşgarlı Mahmud’un Divan’ında yer alır ki, kız­dırılarak elbiseye bastırılan bir demir par­çasından ibaret bu alet Orta Asya’da elbi­selerin yıpranana kadar giyilmesi adet olmasına karşın, toplumun bazı ke­simlerinde ütü kullanıldığını da göstermek­tedir. Kaşgarlı Mahmud “Ol to­nuğ ütüdi” (O elbisesi­ni ütüledi) yanında “Ol başığ ütti” (O başının saçlarını ütüledi) cüm­lesiyle ütünün kullanım sahasının genişliğini de yansıtmış.

Fransızca gibi çoğu Batı dilinde hususi bir adı yok. Ancak durum Türkler için böyle değil. Rusça, Farsça ve Balkan dillerine Türkçeden geçmiş ol­ması ve bütün Altay dillerinde “ötüük” olarak bulunması, Türklerin, Çinliler gibi meşhur olmasa da, ütüye hayli ehemmiyet veren bir medeniyet olduğunu akıllara getiriyor.

Devamı Derin Tarih Şubat Sayısında…

Benzer konular