İran Petrolleri

İran topraklarında ilk petrol arama çalışması 1855’de yapıldı

İran’da petrolün bulunması ve işlenmesi İngilizler eliyle gerçekleşti. I. Elizabeth (1533-1603) dönemindeki denizaşırı ticarî faaliyetlerle başlayan İngiltere-İran ilişkileri 18. yüzyılın başlarından itibaren farklı bir mahiyet kazandı. Hindistan’ı sömürgeleştirme hedefleri doğrultusunda İngilizler, Rus Çarlığı’nın genişlemesini bir tehdit olarak algıladıklarından Türkistan coğrafyasında Ruslarla şiddetli bir rekabete giriştiler. İran coğrafyasının İngiliz emperyalizmine maruz kalması da böyle başladı. İngilizler bölgeye nüfuz ettiklerinde bütün yer üstü ve yer altı zenginliklerini araştırdılar. Bu sırada petrol araştırması da yapıldı.

İlk imtiyaz 25 Temmuz 1872’de Julious de Reuter’e verildi

İran’daki doğal kaynakları araştırmak amacıyla ilk imtiyaz 25 Temmuz 1872 yılında verildi. İngiliz vatandaşı olan ve daha sonra kuracağı ajansla adını dünyaya duyuran Baron Julious de Reuter, İran topraklarındaki madenlerin araştırılmasına yönelik bir imtiyaz almayı başardı. Altın ve gümüş madenlerini 70 yıllığına işletme hakkını Reuter’e veren anlaşma petrol araştırmalarını da kapsıyordu. Ancak Rusların baskısı sonucunda, ülkesinden beklediği desteği alamayan Reuter’in imtiyazı İranlılar tarafından bir yıl sonra iptal edildi.

Baron Julious de Reuter 1889’da ikinci imtiyazı koparmayı başardı

Bölgedeki faaliyetlerinden vazgeçmek istemeyen Baron Julious de Reuter, ülkesinin Ruslara yaptığı baskı sonucunda 1889’da yeni bir imtiyaz anlaşması yapmayı başardı. Bu anlaşmayla İran’da bir banka açma hakkı kazandığı gibi, petrol dahil tüm doğal kaynakları araştırma yetkisine sahip oldu. 1891-93 yıllarında yapılan yoğun araştırmalara rağmen petrole rastlanmadı. Reuter için büyük bir hayal kırıklığına yol açan imtiyaz 1899’da sonlandırıldı. 1901 yılında banka da tasfiye edildi.

Devamı Derin Tarih Ağustos Sayısında…

Benzer konular