Sür Atını Hollanda Çinilerine

İnsanoğlunun elinde her şekle giren kil, ısı ve nem yalıtımı sağlaması ve hijyenik bir malzeme olması nedeniyle tarih boyunca duvar kaplaması olarak en çok kullanılan yapı malzemelerinden biridir. Pişmiş toprak levhalar, taşıdıkları desenler ve parlak sırlarıyla kapladıkları mekâna estetik özellikler de katarlar. 16. yüzyılda başlayan bir geleneği temsil eden Hollanda duvar çinileri de Avrupalı seyyahların Osmanlı ülkesine ziyaretlerinin yoğunlaştığı, Türklere karşı büyük bir merakın uyandığı, Türk karakterlerinin kitap resimlerine ve sanatsal objelere yansıdığı 1650’lerden itibaren Avrupa’yı kapsayan geniş bir ticarî ağa dahil olmuştur.

Avrupa’da desenli duvar çinilerinin kullanımı İspanya’da, İslâm sanatının etkisiyle 12. yüzyılda başlar. Çini üretim teknikleri, ihracat sayesinde 15. yüzyılda İspanya’dan İtalya’ya geçmiş, ticaret Valencia limanı açıklarındaki Mallorca üzerinden yapıldığı için gönderilen çini ve seramikler “Maiolica” adıyla anılagelmiştir. Batıya göç eden İtalyan ustalar, 16. yüzyılda Anvers’te yoğunlaşan atölyelerini, aşağı Hollanda’nın İspanyol hâkimiyetine girmesi nedeniyle kuzeye taşımak zorunda kalmış ve 1570’lerden itibaren bugünkü Hollanda’nın kuzey eyaletlerinde ilk çini atölyeleri kurulmuştur.

17. yüzyılda Batı Avrupa krallıkları ve kraliyet sarayları arasında zarafet, yumuşaklık ve inceliklerinden dolayı Çin porseleni koleksiyonları yaygınlık kazanır. Kısa sürede halk arasında da yaygınlaşan bu yoğun talep zamanla yerel üretime de yansır. Hollanda’da, mavi-beyaz Çin porseleni ithalatı 1600 yılında Doğu Hindistan Şirketi (VOC: Verenigde Oost-Indische Compagnie) aracılığıyla başlar. Çin porselenleri Amsterdam’dan Avrupa’ya yayılsa da bu porselenlerin son derece pahalı olması bir süre sonra Hollandalı seramik ustaları tarafından taklit edilmelerine yol açar.

17. yüzyıl ortalarındaki Çin iç savaşı nedeniyle ithalat güçleşir. Bir yandan da Hollanda’da giderek artan bira fabrikalarının seramik talebine cevap verebilmek için Delft şehri ve yakın çevresinde seramik endüstrisi gelişir. Bu yoğun üretim günümüze değin sürmüş, Çin porselenlerini taklit eden mavi-beyaz seramik eşyalar Hollanda’nın sembollerinden biri haline gelmiştir.

Benzer konular