KONUŞAN: RESUL ORMAN
Ayasofya Müzesi’nde ne kadar süre görevde bulundunuz?
1982-95 yılları arasında belirli aralıklarla toplam 10 yıl 2 ay müdürlük görevi yaptım. Bu süre zarfında iki kez gidip geldim ama en uzun süre müze müdürlüğü yapanlardan biri sanırım ben oldum.
Müze müdürlüğü görevindeyken ne gibi çalışmalar yaptınız?
Müze müdürlüğünden önce babamın mimar olması hasebiyle tarih içinde büyümüş biri olarak ilk başta çevre düzenlemesi ve doğru bilgilerin aktarılmasına çalıştım. Ayasofya ile ilgili birçok sunum ve konuşmada bulundum. En çok Osmanlı padişah türbesinin bulunduğu Ayasofya’yı onarıp tekrar halkın hizmetine açtım. Sadece Bizans kültürünü anlatan rehberlere Osmanlı kültürünü de anlatmaları için çalışmalarda bulundum. Hatta bu konuda rehberler benden şikâyette bulunmuşlardı, sebebini sorduğumda biz Bizans noktasını biliyoruz, Osmanlı noktasını tam bilmiyoruz diye cevap verdiler. Ben de bu eksikliği gidermeye, müzenin tarihimize ışık tutması için elimden geleni yapmaya çalıştım.
Mustafa Kemal’in Ayasofya ile ilgili tasarrufları hakkında ne söylemek istersiniz?
Ayasofya’yı camiye çevirme çalışmalarını yürüten komisyon çeşitli toplantılar yapmış ve hepsi tutanaklara geçmiştir. Başlangıçta ana mekânda mimarî yapı elemanlarının, galerilerde de Osmanlı eserlerinin sergilenebileceği görüşünde bulunulmuştur. Ancak M. Kemal komisyonun bu görüşünü kabul etmeyerek Arkeoloji Müzesi’nden getirilmek istenilen eserlerin yerinde kalmasını, Ayasofya’nın anıt müze olduğunu ileri sürerek Osmanlı eserlerinin de ilgili müzelerde sergilenmesini, yalnızca şehrin çeşitli yerlerinden getirilen mimarî eserlere yapıyı gölgelemeyecek şekilde avluda yer verilmesini istemiştir. Ayrıca Ayasofya’nın geniş avlusundaki muvakkithane, imaret, sıbyan mektebi ile şadırvanın onarılmasını, Ayasofya’nın içerisinde bulunan Vakıflara ait eserlerin geri verilmesini, yalnızca mihraptaki Budin’den getirilen şamdanlar, mermer küpler gibi müzelik olanların yerinde kalmasını istemiştir. Ayasofya’daki belgeler ile bu konudaki kararname, art niyet güdülmeden iyice okunup anlaşılmalıdır. Bundan böyle Atatürk’ün imzası kuşkulu, Kararname Resmi Gazete’de yayımlanmadı, sayı numaraları birbirini tutmuyor gibi tartışmaların yapılması son derece yersizdir. Kısacası Ayasofya Atatürk’ün isteği, Bakanlar Kurulu’nun kararıyla müzeye dönüştürülmüştür.
