Başkanlık Nedir? Ne Değildir?

Modern dönem hükümet sistemleri daha çok yasama, yürütme ve yargı arasındaki ilişkinin nasıl dizayn edildiği üzerinden tanımlanır. Bu husus, genellikle yasama ve yürütme yetkilerinin aynı elde toplandığı kuvvetler birliği ile farklı organlar arasında bir denge ve denetimi sağlayacak şekilde yetkilerin paylaştırıldığı kuvvetler ayrılığı olarak sınıflandırılır.

Kuvvetler ayrılığına dayanan demokratik sistemler bugün üç temel hükümet modeli şeklinde uygulanır: 1) Kuvvetler arasında sert ayrılığın olduğu Başkanlık Sistemi, 2) Kuvvetler arasındaki dengenin daha yumuşak düzenlendiği parlamenter sistem, 3) Başkanlık Sistemi ve parlamenter sistemin karışımı olan yarı başkanlık sistemi.

Yasama ve yürütmenin yasama organında toplandığı, 1921 Türkiye anayasasında olduğu gibi ya da İsviçre gibi bazı demokratik küçük devletlerde uygulanan Meclis Hükümeti sistemi de dördüncü demokratik yönetim modeli olarak varlığını sürdürmektedir.

Dünyada uygulanan hükümet sistemleri belirli tecrübelerden geçerek demokratiklik ve yönetilebilirlik açısından iyileştirilmek adına zamanla birçok değişim ve dönüşüm geçirmiştir. Her ülkenin siyasî kültürüne, partilerinin yapısına, anayasal kurumların dizaynına ve ekonomik gelişmişliğine göre bu modellerin uygulaması farklılık gösterir.

Ayrıca bu hükümet sistemlerinin uygulamasında yaşanan krizleri aşmak için yapılan sistem içi reformlar, zaman içinde hükümet modellerinin dönüşümünü de mümkün kılmıştır. Bugün için bu hükümet sistemlerinin her birini demokratik olarak işleten ülkeler olduğu gibi, antidemokratik şekilde uygulayan ülkeler de hayli fazladır.

Devamı Derin Tarih Aralık Sayısında…

Benzer konular